-Cây mã đề, tên khoa học Plantago asiatica, họ mã đề (Plantaginaceae). Tên chữ Hán là xa tiền thảo, xa tiền thái. Hạt mã đề gọi là xa tiền tử). Hai chữ mã đề là ám chỉ “móng chân của con ngựa”.Nó có công dụng vô cùng hiệu quả để chữa sốt xuất huyết.
-Theo Đông y, mã đề có vị ngọt, tính lạnh đi vào các kinh, can, thận và bàng quang. Tác dụng chữa đái dắt, ho lâu ngày, viêm khí quản, tả, lị, nhức mắt, đau mắt đỏ nước mắt chảy nhiều, lợi tiểu, dùng ngoài đắp làm mụn nhọt chóng vỡ mủ, mau lên da non. Dùng cả cây (bỏ rễ), lá và hạt - liều trung bình từ 6g - 12g/ngày - dùng dạng sắc. Các trường hợp không dùng như âm hư mà không thấp nhiệt đi tiểu quá nhiều, táo bón...
-Sau đây là một số công dụng của rau mã đề:
- Chữa sỏi tiết niệu, viêm nhiễm đường tiết niệu: Mã đề, tỳ giải mỗi vị 20g, kim tiền thảo 40g, trạch tả uất kim, ngưu tất mỗi vị 12g, kê nội kim 8g. Sắc uống ngày 1 thang trước bữa ăn 1,5 - 2 giờ.
- Chữa nóng gan mật và người nổi mụn: Theo “Thực liệu kỳ phương” thì lấy một nắm mã đề tươi rửa sạch, nấu với một miếng gan lợn to bằng bàn tay -hai thứ thái nhỏ, cho mắm muối vừa ăn để dùng vào buổi cơm trưa dùng liên tục 6 - 7 ngày sẽ khỏi. Có thể lấy một ít rau mã đề tươi giã nát nhuyễn đắp vào nơi có mụn, lấy băng dính lại. Khi dùng thức ăn này cần kiêng các thuốc cay nóng, không uống rượu, cà phê.
- Chữa phổi nóng ho dai dẳng: Lấy khoảng 20g -50g (một nắm) rau mã đề tươi rửa sạch cho vào siêu (đổ nước nửa nồi sắc nhỏ lửa lấy 1 bát) sắc kỹ, chia làm 3 lần uống hết trong ngày -cách 3 giờ uống một lần nhớ uống nóng.
- Chữa chảy máu cam: Hái một nắm lá rau mã đề tươi, rửa sạch, giã nát, tẩm thêm ít nước, vắt lấy nước cất uống. Người bệnh nằm yên trên giường gối cao đầu -còn bã mã đề đắp lên trán - nếu chảy máu nhiều cần lấy bông sạch nút mũi bên chảy - uống chừng vài ngày như vậy sẽ khỏi.
- Chữa chứng bí tiểu tiện: Dùng 12g hạt mã đề sắc uống làm nhiều lần trong ngày - có thể sắc cùng một ít lá mã đề uống cũng tốt.
- Chữa viêm phế quản: Mỗi ngày dùng 6 - 12g hạt mã đề hay dùng cả cây sắc uống nhiều lần trong ngày.
- Chữa chứng nhiệt lị: Mã đề, dây mơ lông, cỏ seo gà mỗi thứ 20g - sắc uống trong ngày. Chữa chứng trẻ sơ sinh bị uớt rốn: Lấy một ít hạt mã đề, sao cháy, tán thành bột rắc vào rốn bị ướt có hiệu nghiệm.
- Chữa chứng đau lưng do thấp: Rau mã đề (để cả rễ) lấy 7 cây - hành tăm cả củ và rễ, gốc, táo 7 quả - rượu ngon từ 1 - 2 lít-nấu chúng để uống dần.
- Chữa chứng sốt xuất huyết: Mã đề tươi 50g - củ sắn dây 30g -nước 1 lít sắc còn lại một nửa chia 2 lần uống vào lúc đói trong ngày - uống như vậy 3 ngày các ngày sau mỗi ngày uống 1 lần.
- Chữa chứng lạnh cửa mình: Dùng 200 - 300g hạt mã đề, xát bỏ vỏ ngoài, sao lên, tán thành bột -mỗi lần uống 1 đồng cân là 3,75g - ngày uống 2 lần (có thể lấy tròn là 4g).
- Chữa tiểu tiện ra máu: Dùng rau mã đề một nắm to rửa sạch giã nát vắt lấy nước cốt uống vào lúc đói bụng - có thể thêm cỏ mực hai thứ bằng nhau cũng làm như trên và uống lúc đói sẽ có hiệu quả sau vài ngày.
- Chữa trẻ bị sởi gây tiêu chảy: Dùng hạt mã đề, sao qua, sắc uống - nếu bí tiểu tiện thì thêm mộc thông - có thể dùng hạt mã đề với rau dừa nước lượng như nhau, sắc uống nếu như không có mộc thông.
- Chữa chứng ngứa đau ở bộ phận sinh dục: Lấy một nắm to hạt mã đề nấu lấy nước ngâm rửa thường xuyên sẽ khỏi (theo Nam Dược Thần hiệu).
- Chữa bí tiểu tiện ở người già: Lấy cọng và lá mã đề, rửa sạch giã nát vắt lấy một chén nước hòa vào một ít mật ong uống vào sẽ có tác dụng ngay.
Viet Bao.vn (Theo Nông Nghiệp Việt Nam)
